PEOPLE 29 Αυγούστου, 2017

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΣΚΑΝΔΑΛΗΣ:
Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΤΟΙΚΗΣΗ

words & photos by Mina Bagiota

Ανακάλυψα τη δουλειά του Στέφανου Σκανδάλη, πριν από ένα χρόνο, όταν επισκέφτηκα το καινούργιο ξενοδοχείο Domes Noruz Chania, Autograph Collection, που δημιούργησε για τον όμιλο Ledra Hotels and Villas. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, ότι πριν καλά καλά φτάσω από το lobby στη σουίτα μου ρώτησα τον guest relation manager, ποιος είναι ο αρχιτέκτονας του ξενοδοχείου. Ηταν η πρώτη φορά που έκανα αυτή την ερώτηση μπαίνοντας σε ένα ξενοδοχείο. Δεν ξέρω αν είχα εντυπωσιαστεί από την αρχιτεκτονική του κτιρίου ή αν ήταν η οικειότητα, που ένοιωσα μπαίνοντας στο χώρο. Για καλή μου τύχη, την επόμενη ημέρα, βρέθηκε στο Noruz, εντελώς συμπτωματικά, και ο Στέφανος Σκανδάλης και κάπως έτσι γνωρίζοντάς τον και συζητώντας μαζί του, άρχισα να αντιλαμβάνομαι την οπτική του και κατάλαβα γιατί τα κτίρια του, σου δημιουργούν αυτό το αίσθημα της προστασίας και της ασφάλειας. Είμαι βέβαιη ότι αν βρεθείτε και εσείς σε κάποιο από τα ξενοδοχεία που έχει σχεδιάσει, θα νοιώσετε τα ίδια συναισθήματα. Για εκείνον, η ουσία της αρχιτεκτονικής είναι η κατοίκιση και αυτό ακριβώς αποτυπώνεται στα έργα του. «Η αρχιτεκτονική δεν είναι γλυπτική για να τη θαυμάζεις, κοιτώντας την απ’ έξω», μου είχε πει τότε στην πρώτη μας συνάντηση.

 

Who is Στέφανος Σκανδάλης

Καταξιωμένος αρχιτέκτονας με μεγάλη εμπειρία στο χώρο, μέσα από τη συνεργασία του με τον Γιώργο Σπανό, ιδιοκτήτη και αντιπρόεδρο του ομίλου Ledra Hotels and Villas, σχεδόν μία δεκαετία, τώρα, κατάφερε να δημιουργήσει ξενοδοχειακές μονάδες πολύ υψηλής αισθητικής, πάντα με επίκεντρο τον άνθρωπο και εισάγοντας μία νέα φιλοσοφία στην Ελλάδα, αυτή του «glocal». Ένα πάντρεμα global και local στοιχείων, που καταλήγουν σε σύγχρονες μονάδες, με έντονα στοιχεία τοπικότητας.
Ο Στέφανος Σκανδάλης έδειξε την κλίση του στην αρχιτεκτονική από πολύ νωρίς. Επηρεασμένος από την περιρρέουσα καλλιτεχνική ατμόσφαιρα, που υπήρχε στο κοντινό του περιβάλλον, μια που ήταν πολύ δεμένος με τη θεία του, τη γνωστή ζωγράφο Ιωάννα Ασμάνη, άρχισε να μελετά την αρχιτεκτονική από πολύ μικρός, -κατά τη διάρκεια των ταξιδιών μαζί της στο Ξυλόκαστρο, στα νησιά του Αιγαίου και σε πολλές ακόμη περιοχές της Ελλάδας.
Σπούδασε στην Ιταλία και το πρώτο του έργο ήταν η ανάπλαση ενός κτιρίου εξοχικών κατοικιών, έξω από τη Φλωρεντία. Δούλεψε για κάποια χρόνια εκεί και όταν επέστρεψε στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε στο Ρέθυμνο, όπου άνοιξε και το αρχιτεκτονικό του γραφείο, ενώ από το 2008 ξεκίνησε τη συνεργασία του με τον όμιλο Ledra Hotels and Villas, ως επικεφαλής της αρχιτεκτονικής ομάδας.

Από μικρό παιδί, το όνειρό του ήταν να φτιάχνει πόλεις. Και φαίνεται να το έχει πραγματοποιήσει, πλέον, αφού κάπως έτσι μοιάζουν οι ξενοδοχειακές μονάδες, που δημιουργεί. Σαν μικρές πόλεις, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στους κοινόχρηστους χώρους (εστιατόρια, πισίνες, κλπ), -όπου οι επισκέπτες συναντιούνται και συνομιλούν-, στην υψηλή αισθητική, στην τοπικότητα και στο φυσικό περιβάλλον.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τα 2 ξενοδοχεία του ομίλου συγκαταλέγονται στα κορυφαία luxury ξενοδοχεία του κόσμου, έχοντας αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις και διεθνή βραβεία, ούτε ότι είναι μέλη της Marriott Hotels & Resorts και της Autograph Collection.
Το Domes of Elounda κέρδισε για δύο συνεχόμενες χρονιές το βραβείο του κορυφαίου πολυτελούς ξενοδοχείου με σουίτες στην Ελλάδα στα World Travel Awards, ενώ το Domes Noruz Chania, είναι το πρώτο ελληνικό ξενοδοχείο, που πήρε διάκριση για τον αρχιτεκτονικό και εσωτερικό του σχεδιασμό στην κατηγορία ξενοδοχειακών μονάδων διακοπών, στο διεθνή διαγωνισμό του παγκοσμίου φήμης περιοδικού Interior Design, στη Νέα Υόρκη.

 

Η συνάντηση στην Ελούντα

Δέκα μήνες αργότερα λοιπόν από εκείνη την πρώτη μου συνάντηση με τον Στέφανο Σκανδάλη στο Domes Noruz, του ζήτησα να κάνουμε μία συνέντευξη για το Minaluxuryhotels και μου πρότεινε να επισκεφτώ το πρώτο ξενοδοχείο του ομίλου στην Ελούντα και να την κάνουμε εκεί. Προγραμματίσαμε το ταξίδι στα μέσα του καλοκαιριού. Μέχρι τότε πίστευα ότι το Noruz με είχε κερδίσει απόλυτα. Όταν έφτασα στο Domes of Elounda, διαπίστωσα ότι έκανα λάθος. Το resort είναι συγκλονιστικό. Είναι σαν να «φύτρωσε» μέσα από το έδαφος. Απόλυτα δεμένο με το φυσικό τοπίο και με έντονες επιρροές από τη Σπιναλόγκα, η οποία δεσπόζει μπροστά του. Νομίζω ότι και ο ίδιος ο αρχιτέκτονας έχει μία ιδιαίτερη αδυναμία στο Domes of Elounda. Το πρώτο πράγμα που μου είπε όταν συναντηθήκαμε ήταν «Από δω ξεκίνησαν όλα».
Δεν ξέρω πόσες ώρες κράτησε η ξενάγηση. Σίγουρα πολλές. Ξεκινήσαμε από το πρωί και τελειώσαμε αργά το μεσημέρι. Περπατήσαμε όλο το resort, το πρώτο μέρος με τις σουίτες που κατασκευάστηκαν το 2008 και συνεχίσαμε με το δεύτερο μέρος τις βίλλες που προστέθηκαν στο ξενοδοχείο το 2014, σε μία από τις οποίες είχα την τύχη να μείνω για ένα τριήμερο.
Μετά την ξενάγηση, απολαύσαμε το μεσημεριανό μας με θέα τη μαγευτική Σπιναλόγκα και ξεκινήσαμε τη συνέντευξη.

Κύριε Σκανδάλη, υπάρχει κάποια συνταγή επιτυχίας στην αρχιτεκτονική; Στη δική σας τουλάχιστον, αφού και τα 2 ξενοδοχεία του ομίλου που δημιουργήσατε απέσπασαν από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους πολύ σημαντικές διεθνείς διακρίσεις;

Σίγουρα, είμαι πολύ περήφανος όπως και όλη η ομάδα του ομίλου για τις όλες αυτές τις διεθνείς διακρίσεις και τα βραβεία, που αποσπάσαμε. Όμως νομίζω ότι στην αρχιτεκτονική δεν υπάρχει συγκεκριμένη συνταγή επιτυχίας. Θεωρητικά μιλώντας, θα μπορούσε να είναι η αναφορά στην ιστορία του τόπου. Πιστεύω ότι τα κτίρια οφείλουν να «φυτρώνουν» μέσα από το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον και όχι να εγκαθίστανται ως αλεξιπτωτιστές. Προσωπικά, το πρώτο πράγμα που κάνω όταν ξεκινάω μία αρχιτεκτονική μελέτη είναι να διερευνήσω το φυσικό περιβάλλον, την ιστορία του τόπου, τις κλίσεις του εδάφους, τον προσανατολισμό κλπ. Τώρα, όσον αφορά την προσέγγισή μου αυτή θα τη χαρακτήριζα glocal, ένα πάντρεμα στοιχείων global και local, μαζί.

 

Ποια πιστεύετε ότι είναι η ουσία της αρχιτεκτονικής;

Αναμφισβήτητα, η κατοίκηση. Ο άνθρωπος υπάρχει εφόσον κατοικεί. Αρα το έναυσμα για την αρχιτεκτονική είναι η επίτευξη της μεγαλύτερης σωματικής άνεσης, μέσω βιοκλιματικών συνθηκών, που οδηγεί στην ψυχική ανάταση. Το ένα προϋποθέτει το άλλο. Αν το ταβάνι στάζει νερά δεν γίνεται να έχουμε σωματική άνεση. Αφού λοιπόν διασφαλίζεται η σωματική άνεση, η αρχιτεκτονική μέσω της ποιότητας που προσφέρει και περνώντας μέσα από την ιστορία του τόπου οδηγεί στην ψυχική ανάταση και μας κάνει ευτυχισμένους. Αν σταματούσαμε στη σωματική άνεση, θα είχαμε να κάνουμε μόνο με οικοδομική και όχι με αρχιτεκτονική. Βέβαια, η αρχιτεκτονική πέρα από την αισθητική, έχει να κάνει και με τις οικονομίες κλίμακας. Την επίτευξη όσο το δυνατόν μεγαλύτερων στόχων, με τη σπατάληση λιγότερων μέσων και ενέργειας, που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την περίοδο της κρίσης, που βιώνουμε. Η φύση έχει προνοήσει, άρα θα πρέπει να κινούμαστε προς αυτή την κατεύθυνση, που μας υποδεικνύει.

 

Πιστεύετε ότι τελευταία χρόνια η αρχιτεκτονική έχασε τον προσανατολισμό της;

Ειδικότερα την τελευταία 15ετία, υπήρξε ένας ασφυκτικός εναγκαλισμός της αρχιτεκτονικής με τη γλυπτική. Επί της ουσίας, είδαμε μία σύγχυση μεταξύ της αρχιτεκτονικής -που έχει ως κέντρο την κατοίκηση-, με τη γλυπτική και τη ζωγραφική -που έχουν ως πυρήνα την παράσταση. Είδαμε έργα με αποκλειστικά γλυπτικές και όχι αρχιτεκτονικές ποιότητες, τα οποία απομάκρυναν τον άνθρωπο από την αρχιτεκτονική. Υπάρχουν τέλεια γλυπτά αριστουργήματα, τα οποία όμως δεν μπορούν να κατοικηθούν. Ο Γερμανός φιλόσοφος Martin Heidegger στο βιβλίο του “Κτίζειν κατοικείν σκέπτεσθαι”, το έχει περιγράψει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. «Οταν μπαίνεις σε έναν χώρο με γλυπτική προσέγγιση αισθάνεσαι ανέστιος, δηλαδή χωρίς εστία».

Ενα κτίριο έχει κατά μέσο όρο 300 χρόνια ζωής, άρα προσδιορίζει και συνδιαμορφώνει την αισθητική του μέλλοντος.

 

Το Domes of Elounda βρίσκεται απέναντι από τη Σπιναλόγκα και έχει σημαντικές αναφορές σε αυτή. Εντύπωση προκαλούν όμως και οι θόλοι. Τι εισπράττει ο επισκέπτης του;

Η Σπιναλόγκα είναι μία συγκεκριμένη ιστορική παρουσία, όπου κυριαρχούν οι ενετικές οχυρώσεις. Το κεντρικό κτίριο του Domes συνδιαλέγεται με τις ενετικές οχυρώσεις της Σπιναλόγκα, έχοντας και αυτό έναν «αμυντικό» χαρακτήρα και συμπληρώνοντας με τις αιχμές του, τις γραμμές του ενετικού οχυρού. Οσο για την τυπολογία των θόλων, παλαιότερα ήταν ευρύτερα διαδεδομένοι στην Κρήτη με την ονομασία κουμπέδες. Τώρα ξαναεισαγάγονται σαν ξεχασμένοι παλιοί συγγενείς.
Βέβαια η παρουσία των τρούλων ήταν διευρυμένη γενικότερα στη μεσογειακή παράδοση, στο νησάκι Σαρία που βρίσκεται απέναντι ακριβώς από τη Βόρεια άκρη της Καρπάθου, στη Σαρδηνία, στη Νότια Γαλλία, στη Βόρεια Αφρική. Η τυπολογία του τρούλου ήταν ενταγμένη στο χώρο κατοίκησης.
Οσο για το ερώτημά σας, τι εισπράττει ο επισκέπτης του Domes of Elounda, θα σας έλεγα ποιότητες κατοίκησης. Καταρχήν, σωματική άνεση διαμέσου της λειτουργικότητας και επάρκειας των χωρών και του βιοκλίματος και οδηγείτε αναπόφευκτα στην ψυχική ανάταση, διαμέσου της υλικότητας των επιφανειών, του έντονου πράσινου και των φυτεύσεων, του υγρού στοιχείου και της πολιτισμικής εγγύτητας των χώρων με τη Σπιναλόγκα και τις ενετικές οχυρώσεις.

 

Η φιλοσοφία του Domes Noruz Chania είναι διαφορετική;

Ναι φυσικά, γιατί το Noruz βρίσκεται πολύ κοντά στα Χανιά, οπότε υπάρχει η εγγύτητα με την πόλη. Αρα μεταλαμπαδεύει τα χαρακτηριστικά της, με τη χρήση φυσικών υλικών όπως: κρητικός πωρόλιθος, ευρεία χρήση του ξύλου, φυσικές αποχρώσεις από το περιβάλλον τοπίο, εξοπλισμοί που συμμετέχουν στην ατμόσφαιρα αυτή, κ.α.
Παράλληλα, η υιοθέτηση της τυπολογίας της θολοσκεπούς μονόχωρης αίθουσας που χαρακτηρίζει τα πετρόκτιστα νεώρια –τα βενετσιάνικα αρσενάλια- της πόλης των Χανίων, έδωσε στο Noruz τη σύνδεση με την πολεοδομική αρχιτεκτονική ταυτότητα του τόπου, ενσωματώνοντας, την ίδια στιγμή, δημιουργικά τις σύγχρονες ανάγκες κατοίκησης.

 

Πώς επιλέγουν οι επισκέπτες ένα ξενοδοχείο;

Υπάρχουν τρεις κατηγορίες επισκεπτών. Οι μυημένοι που κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Αυτοί που λειτουργούν αισθαντικά και επιλέγουν με βάση τα συναισθήματα και τις ευαισθησίες τους.
Και εκείνοι, που ακολουθούν τις τάσεις της μόδας και δεν μπορούν δυστυχώς να εξασφαλίσουν την ψυχική ανάταση.

Gallery από το Domes of Elounda, Autograph Collection

Εντονη βλάστηση στο Domes of Elounda

Οι χαρακτηριστικοί τρούλοι του resort

Η εντυπωσιακή είσοδος του Domes of Elounda

Η θέα στη Σπιναλόγκα από το resort

Ο αρχιτέκτονας των Domes of Elounda και Domes Noruz Chania, Στέφανος Σκανδάλης

Η πέτρα σε φυσικά χρώματα κυριαρχεί στο δεύτερος μέρος του resort, στις βίλες που δημιουργήθηκαν το 2014

To κεντρικό κτίριο του Domes Noruz Chania, Autograph Collection

To lobby του Domes Noruz Chania

Οι σουίτες στην κεντρική πισίνα του Domes Noruz Chania